Van verdichting naar verlichting Leraarcompetenties voor succesvolle communicatie in het PO en SO

Waar gaat dit onderzoek over? 

Dit onderzoek richt zich op de relatie tussen gedragsproblemen bij leerlingen in het speciaal onderwijs en het regulier basisonderwijs, hun communicatieve vaardigheden en die van de leerkracht. De onderzoeksvragen richten zich op het herkennen van communicatiesignalen, succesvolle communicatie-interventies, en de uitvoering hiervan.

Het artikel biedt een overzicht en evaluatie van interventies die gericht zijn op het verminderen en voorkomen van probleemgedrag, met een focus op communicatieondersteuning. Het is bedoeld voor zowel onderwijsonderzoekers als praktijkprofessionals die geïnteresseerd zijn in de relatie tussen gedragsproblemen en communicatie in het onderwijs. De benadering is gebaseerd op wederzijdse interactie en competenties van zowel leerlingen als leerkrachten, met het doel de communicatie te optimaliseren zonder te focussen op specifieke doelgroepen of beperkingen.

Hoe is het onderzoek uitgevoerd? 

Het onderzoek betrok informatie en feedback van experts in twee raadplegingen en een feedbackronde. De experts werden geselecteerd op basis van hun ervaring en expertise met communicatieve interventies in het basis- en speciaal onderwijs. De eerste raadpleging richtte zich op het verhelderen van de probleemstelling en het verzamelen van relevante bronnen door middel van individuele interviews. Daarna zijn bronnen gezocht en gescreend volgens de principes van een gestructureerde review. De tweede raadpleging diende om de bevindingen van het bronnenonderzoek te toetsen aan de kennis van de experts. In gezamenlijke bijeenkomsten werden de resultaten besproken, inclusief een categorisering van technieken en interventies, en feedback werd verzameld over een conceptversie van het overzichtsartikel. De uiteindelijke versie werd opgesteld op basis van de ontvangen feedback van de experts.

Welke conclusies komen uit dit onderzoek? 

In dit overzichtsartikel hebben we laten zien dat communicatie de onderlegger is van gedrag en dat via wederzijdse aanpassingen in het richten, inrichten en ondersteunen van communicatie dat gedrag veranderd en/of beïnvloed kan worden.

Wat betekent dit voor ouders en professionals? 

Het overzichtsartikel benadrukt het belang van preventieve interventies voor gedragsproblemen. Een schoolbrede aanpak met drie lagen van interventies is daarbij het uitgangspunt: algemene aandacht in de school, interventies uitgevoerd door leerkrachten met monitoring en feedback, en gespecialiseerde individuele interventies voor leerlingen die meer ondersteuning nodig hebben. De auteurs adviseren om deze interventies kritisch te bekijken op basis van effectieve technieken die zijn beschreven in het overzichtsartikel.